Kavram, hayalden farklıdır. Hayal bir objenin belli bir anının tasarımıdır ve özeldir. Oysa kavram, aynı türdeki nesnelerin ya da varlıkların ortak tasarımlarıyla oluşur. Bu nedenle özel değil, geneldir.
Kavram türleri alınan referans noktasına göre çeşitlilik gösterir.
1. SOYUT VE SOMUT KAVRAMLAR
- Soyut Kavramlar : Benzer bazı özellikleri taşımakla birlikte , söz konusu özellikleri düşünsel ya da tanımsal nitelik gösteren tanımlardır.
Örneğin; mutluluk, saygı göstermek vb.
- Somut Kavramlar : Gözlemlenebilen ya da fiziksel olarak beş duyu organları ile algılanabilen özellikleri nedeniyle aynı kategori içinde yer alan kavramlardır.
Örneğin kuş, masa, kare vb.
2. İLİŞKİSEL VE NESNEL KAVRAMLAR
- Nesnel Kavramlar : İnsanların kendi çevrelerinde bulunan fiziksel varlık ya da nesneleri sınıflandırmada kullanılan kavramlardır.
Anlamda somut kavramlara benzerlik gösterir.
Örneğin; araba, pizza vb.
- İlişkisel Kavramlar : Nesnel kavramlar arasındaki ilişkileri betimlemek üzere kullanılan ve çoğunlukla sözel bilgilerden oluşan önermelere verilen isimdir.
Örneğin; “su “ bir nesnel kavramdır ama suyun ısıtılmasında ortaya çıkan “ buharlaşma” bir ilişkisel kavramdır.
3. ÜST, ALT BAĞLANTILI KAVRAMLAR
- Üst Kavram : Kavram yapılandırılması içinde en tepede olan en geniş kapsamlılığı gösteren kavramdır.
Örneğin; “ ulaşım araçları” kavramı bir üst kavramdır.
- Alt Kavram : Üst kavramların bir alt düzeyini, küçük bir bölümünü ya da özel bir parçasını oluşturan kavramlardır.
Örneğin; Ulaşım araçları kategorisi içinde hava, deniz, kara taşıtları ise birer alt kavramdır.
4. KENDİLİĞİNDEN VE KENDİLİĞİNDEN OLMAYAN KAVARAMLAR
- Kendiliğinden Olan Kavramlar : Çocuğun düşünme özelliklerini doğrudan yansıtır. Çocuk dünyayı algılayabildiği kadarıyla yorumlar ve kendi mantığı ile açıklamaya çalışır.
Örneğin; bebeklerin çoğu köpek yerine “hav hav”, kuş yerine “cik cik” sözcüklerini kullanır. Bu sözcükler onları kavram etiketleridir.
- Kendiliğinden Olmayan Kavramlar : Çocuğun genelde yetişkinlerin istediği doğrultuda sergilediği düşünme biçimini gösterir. Toplumsallaşma süreçlerinin sonucunda yetişkinler gibi düşünmeye başlar.
Örneğin; okul ortamında “ dayak” dendiği zaman bir çok öğrencinin, yaramazlık yapan arkadaşlarının cezalandırılmasına yönelik bir uygulama olarak görür.
4. GÜNLÜK VE BİLİMSEL KAVRAMLAR
- Günlük Kavramlar : Çocukların okul dışındaki yetişkinlerle etkileşimi sonucu ortaya çıkan ve günlük yaşam bağlamında gelişen kavramlardır.
- Bilimsel Kavramlar : Belirli bir bilim dalıyla okulda öğretilir, uygun biçimde tamamlanır, sistematik yönden aşamalı yapıdadır, mantıksal düzen içinde sunulur.
KAYNAKÇA :
0 yorum: