acı ve üzüntü veren insani duyguya ihtiyaç denir.
İhtiyaç, belirlenmesinden değerlendirmesine kadar bir süreç olarak ele alınabilir. Bu süreçte öncelikle birey ihtiyaçlarını belirlemeli ve analizini yapmalıdır. Bunun için ihtiyaç türlerinin ve veri kaynaklarının neler olduğunun bilinmesi gerekir. Merıl ve Burton’a göre ihtiyaçların değerlendirilmesinden, planlanması ve düzenlenmesine, 6 çeşit ihtiyaç türü kullanılır.
1-NORMATİF İHTİYAÇLAR:
Norm, kelime anlamı olarak herkes tarafından kabul edilen kural ve davranışlar olarak ele alınabilir. Örneğin, ülkemizde ilköğretim öğrencilerine uygulanan seviye tespit sınavlarında hedef kitlenin başarısının, ulusal standartlar ile kıyaslanması ile ortaya çıkan ihtiyaçlara normatif ihtiyaç denir. Yani hedef kitlenin sınav performansı ülke genelinde belirlenen standart performansın altında ise normatif ihtiyaç bulunmaktadır. Hedef kitleden olan beklentilerimizin belirtilmesi, normatif ihtiyaçların belirlenmesinde ilk adımdır.
2- KARŞILAŞTIRMALI İHTİYAÇLAR:
Normatif ihtiyaçlara benzer genel olarak, fakat burada hedef kitle bir norm ya da ulusal bir standart ile değil, kendisine benzeyen diğer kitle ve ya grup ile karşılaştırılır. Burada da öncelikle karşılaştırılma yapılacak alan belirlenmelidir. Örneğin iki farklı sınıfın bilgisayar kullanma başarısı kıyaslanacaktır. Alanımızı belirledikten sonra(bilgisayar kullanma başarısı), hedef kitle ile karşılaştırma yapacağımız diğer grup hakkında verileri toplarız.
3- HİSSEDİLEN İHTİYAÇLAR:
Kişisel ihtiyaç olarak ele alabiliriz. Yani hissedilen ihtiyaçlar, kişide var olan beceri düzeyi ya da başarı ile kişiden beklenen beceri düzeyi ya da başarı arasındaki farktır. Hissedilen ihtiyaçları en etkili şekilde belirlemek için kişisel görüşmeler ve anketler kullanılır. Anketler genelde kişinin istekli olduğu katılımlarda faydalı olabilir. Ancak etkili yöntem olan mülakatlar ve ya bireysel görüşmelere de kişilere sorulacak, “Sizin çalışma başarınızı arttırmak için neler yapılabilir.” Sorusu ve bu sorunun cevabı hissedilen ihtiyaçların ortaya çıkmasında etkili bir adımdır. Daha somut düşünecek olursak örneğin sınavdan düşük alan bir öğrencinin hangi konulara çalışması gerektiğini tespit etmesi kişinin hissettiği bir ihtiyaçtır.
4- İFADE EDİLEN İHTİYAÇLAR:
Öğrenci konuları tespit ettikten sonra bu ihtiyaçlarını eyleme dönüştürmesi, ifade edilen davranışlar olarak ele alınır. Yani hissedilen ihtiyaçlardan farkı bu ihtiyaçların eyleme dönüşmesidir. Burada ihtiyacı, öğrencinin tespit ettiği eksik konuların giderilmesi için gereksinim duyulan olanakların sağlanması ve işlemlerin yerine getirilmesi olarak belirtebiliriz.
5- ÖNCEDEN TAHMİN EDİLEN YA DA GELECEĞE İLİŞKİN İHTİYAÇLAR:
Örneğin, biz bir işletme sahibiyiz. Zamana bağlı olarak yaşamın ve teknolojinin değişmesiyle bizde kurumsal olarak bazı değişikliklerde bulunmalıyız. İşletme sahibi olarak biz, işletme içersin deki bilgisayarların değişen teknolojiyle birlikte bir sonraki sene yenilenmesi gerektiğini düşünebiliriz. Ya da bu değişikliğin gerekli olup olmadığını personelden bilgi alarak ta öğrenebiliriz, bunu da sözlü mülakat ya da anket yoluyla öğreniriz.
6-ACİL İHTİYAÇLAR:
Acil ihtiyaçlar adı üzerinden de anlaşılacağı gibi aniden ortaya çıkıp önemli sonuçlar doğuran başarısızlıklardır. Örnek verecek olursak deprem, yangın vb. ortaya çıkan doğal afetler sonucu başarısızlıklarımız bizim ihtiyaçlarımızı gösterir. Yani deprem sonrasında ölen insan sayısından tutun yıkılan bina sayısına kadar olan her şey bizim başarısızlıklarımızdır. Burada ihtiyaçlarımızı tanımlamamız gerekirse binaların sağlam yapılması, bu bilginin yetkili kişilere aşılanması ve deprem durumunda ne yapılması gerektiğinin insanlara öğretilmesi hepsi birer ihtiyaçtır. Bu ihtiyaç türü beklemediğimiz bir anda ortaya çıkan problemlerin çözülmesinde gereken başarıya sahip olup olmamamızla ilgilidir.
KAYNAKÇA:
0 yorum: